در ایران نیز خصوصا در سال‌های اخیر تلاش‌هایی در راستای افزایش حضور زنان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی شده است و مصوبه دولت در سال ۹۶ در مورد اختصاص ۳۰ درصد کرسی‌های مدیریتی به زنان تا پایان سال ۱۴۰۰، نمونه‌ای از این تلاش‌ها است که در استان‌های مختلف سعی شده است با افت‌وخیزهایی دنبال شود.
اما به نظر این تلاش‌ها کافی نبوده است و تنها نگاهی به آمار حضور زنان در مجلس شورای اسلامی، نشان می‌دهد هنوز باید برای افزایش حضور زنان در عرصه‌های سیاسی تلاش‌های بیشتری صورت گیرد. بالاترین میزان حضور بانوان در مجلس شورای اسلامی، به دوره دهم برمی‌گردد که ۱۷ زن توانسته بودند به پارلمان راه یابند. این رقم معادل ۵.۸ درصد کل تعداد نمایندگان بود، در حالی‌که در قوانین بسیاری از کشورها، به صراحت بیان شده است درصد مشخصی از کرسی‌های پارلمان باید به زنان اختصاص یابد. به عنوان مثال می‌توان به قانون اساسی عراق اشاره کرد که در آن بیان شده است تعداد زنان عضو مجلس مجمع ملی عراق نباید از یک چهارم کل اعضا کمتر باشد و در انتخابات اخیر مجلس ملی این کشور، تعداد ۹۷ زن توانستند به پارلمان راه یابند.
اما به راستی دلیل حضور کمرنگ زنان در سیاست چیست؟ مگر نه اینکه پس از انقلاب، نامزدهای ریاست جمهوری همواره از زنان به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل پیروزی خود یاد می‌کردند و در نطق‌های خود، شعار “وزیر زن” سر می‌دادند؟ اکنون پس از گذشت ۴۳ سال، چه عواملی باعث شده است که ما شاهد حضور حتی یک زن در بین وزرا نباشیم؟ در این خصوص با دو تن از زنان فعال در حوزه سیاسی گفت و گو کردیم.
بتول گندمی، دبیرکل مجمع مشورتی اصلاح‌طلبان خراسان رضوی طی گفت‌وگویی با ایسنا با تاکید بر اینکه در ایران فعالیت‌های سیاسی و حزبی برای زنان پرهزینه است، اظهار کرد: همچنین وجود برخی رویکردها در این زمینه، زنان را برای ورود به عرصه‌های سیاسی دچار تردید می‌کند. یعنی یکی از دلایل مهمی که باعث می‌شود زنان به فعالیت‌های سیاسی، خصوصا فعالیت‌های حزبی ورود نکنند، هزینه‌هایی است که ممکن است برایشان پیش بیاید.
وی ادامه داد: در نتیجه برخوردهایی که در این زمینه انجام شده است، این طور در ذهن جامعه شکل گرفته است که فعالیت‌های سیاسی برای زنان می‌تواند پرهزینه باشد و خانواده‌هایشان آسیب ببینند، بنابراین زنان سعی دارند که در این حوزه‌ها با احتیاط بیشتری وارد شوند؛ به همین جهت حضور زنان در احزاب و دیگر فعالیت‌های سیاسی، به اندازه حضور مردان پررنگ نیست.
دبیرکل مجمع مشورتی اصلاح‌طلبان خراسان رضوی از روند رو به رشد حضور زنان در شورای مرکزی این حزب خبر داد و گفت: تقریبا ۳۰ درصد از ظرفیت کرسی‌های شورای مرکزی در چهارمین کنگره حزب مجمع مشورتی اصلاح‌طلبان را زنان تصاحب کردند و روند روبه رشدی را شاهد بودیم.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب تاکید کرد: باید حاکمیت وسعت نظر بیشتری نسبت به حضور زنان در عرصه‌های سیاسی پیدا کند و خواهان این باشد که تمامی شهروندان فارغ از جنسیت، وارد عرصه‌های سیاسی و اجتماعی شوند.
یکی از مواردی که می‌تواند راه را برای ورود زنان به مراتب سیاسی و مدیریتی بالاتر در عرصه سیاست باز کند، حضور زنان در احزاب سیاسی است. از این روی حضور زنان در احزاب از اهمیت بالایی برخوردار است.
نسرین یوسفی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در خراسان رضوی نیز در رابطه با حضور زنان در احزاب و عرصه‌های سیاسی به ایسنا، گفت: با توجه به اینکه زنان نیمی از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، می‌توانند در تمام عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نقش پررنگی داشته باشند؛ چراکه نمی‌توان نقش نیمی از جمعیت کشور را در این حوزه‌ها نادیده گرفت. اما عموم مردم این طور تصور می‌کنند که ورود به عرصه فعالیت‌های سیاسی هزینه‌هایی دارد؛ لذا زنان کمتر به سراغ سیاست می‌روند و ریسک حضور در این عرصه را نمی‌پذیرند؛ چراکه ممکن است مشکلاتی برای فعالیت‌های اجتماعی آنان به وجود بیاید.
وی با اشاره به مشارکت کم بانوان در فعالیت‌های حزبی ادامه داد: دو سال پیش در حزب کارگزاران مصوب شد که ۳۰ درصد از اعضای شورای مرکزی حزب را زنان تشکیل دهند. این اقدام به این جهت صورت گرفت که زنان تشویق شوند در لایه‌های بالاتر حزب ورود پیدا کنند.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان اینکه همان طور که زنان در ایران در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی فعالیت کمتری دارند، حضور زنان در عرصه سیاست نیز نسبت به حضور مردان کمتر است، عنوان کرد: این مشکل در سراسر جهان مطرح است که بانوان کمتر از آقایان در عرصه‌های سیاسی مشارکت دارند ولی در ایران این موضوع به صورت گسترده‌تری دیده می‌شود. شاید دلیل این امر نگاهی باشد که حضور زنان در عرصه‌های سیاسی را معادل با ایجاد مشکلاتی در زندگی شخصی و خانوادگی می‌داند.
یوسفی تاکید کرد: هرچه تعداد زنان در شوراهای مرکزی احزاب و به عهده گرفتن مسئولیت‌های حزبی مانند دبیرکلی و یا عضویت در هیأت رئیسه احزاب بیشتر شود، جسارت آنان برای ورود و شرکت به انتخابات و راهیابی به مناصب سیاسی بالاتر نیز بیشتر خواهد شد.
وی ضمن بیان این عقیده که در کشور ما عدالت جنسیتی از سطح پایینی برخوردار است، ادامه داد: اینکه تعداد نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی کمتر از ۲۰ نفر است، در حالی‌که نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل می‌دهند، نشان‌دهنده این است که در جهت ایجاد عدالت جنسیتی موفق نبوده‌ایم. به این معنا که به زنان گفته‌ایم که شما هم‌پای مردان می‌توانید در انتخابات نامزد شوید، در حالی‌که ممکن است اکثریت زنان به لحاظ مالی و سیاسی توانایی شرکت در انتخابات را نداشته باشند. همچنین حمایت خانواده که در این امر موثر است، ممکن است برای برخی زنان وجود نداشته باشد. نتیجه این می‌شود که در یک کشوری که جمعیت بیش از ۸۰ میلیون نفر را داراست، کمتر از ۲۰ نماینده زن در مجلس دارد.
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در خراسان رضوی با اشاره به نقش پررنگ حاکمیت در افزایش حضور زنان در سیاست، عنوان کرد: نقش حاکمیت در کشورهایی که زنان به جایگاه‌های بالای سیاسی رسیده‌اند، بسیار پررنگ است و حتی در برخی از موارد جایگاه‌های انتصابی برای زنان ایجاد کرده‌اند و تقریبا در یک موقعیت برابر جنسیتی قرار دارند. در کشور ما نیز مسئولان باید تلاش کنند این فضای برابر را برای ورود زنان به سیاست ایجاد کنند.
برای داشتن جامعه‌ای برابر و به دور از تبعیض‌های جنسیتی، نخستین گام مانع‌زدایی و فراهم کردن زمینه‌های حضور زنان در عرصه‌های مختلف به صورت گسترده است و حکومت باید بتواند با انجام اقدامات گوناگون از جمله تقویت و گسترش نهادهای آموزشی و فرهنگی، مسیر را برای مشارکت سیاسی زنان و دخیل نمودن آنان در تصمیم‌گیری‌های سیاسی هموار کند.
