به گزارش زنان دیپلماسی، نشست نقد و بررسی آثار کلر ژوبرت، نویسنده حوزه کودک و نوجوان، با حضور مریم جلالی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، و جمعی از علاقه‌مندان به حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان امروز، ۴ اسفندماه، در حوزه هنری برگزار شد.
جلالی در ابتدای این نشست با اشاره به پرمخاطب بودن کارهای ژوبرت گفت: این امر سبب می‌شود که همواره یک کار خلق شود. یک اثر خوب هرگاه که خوانده می‌شود، یکبار دیگر نیز خلق می‌شود و این از ویژگی‌های کتاب‌های خانم ژوبرت است.
وی در ادامه با اشاره به جایگاه ادبیات کودک در ادبیات جهان افزود: می‌گویند ادبیات کودک در غرب سابقه‌ای ۵۰۰ ساله دارد و کشورهایی مانند انگلستان در این حوزه سابقه طولانی دارند. محتوای کتاب‌های ادبیات کودک در قرن هفدهم در اروپا بیشتر متمرکز بر مذهب و اخلاق است. در آن زمان در ایران بیشتر کتاب‌های مکتب‌خانه‌ای رایج بود که در این میان، ادبیات مذهبی، ادبیات فولکلور و ادبیات کلاسیک رواج داشت. در این زمان، بر مبنای خواندن کلام وحی، الفبا به کودکان آموزش داده می‌شد.
این استاد دانشگاه با اشاره به سیر ادبیات کودک و نوجوان در قرن هجدهم، یادآور شد: در این زمان کم‌کم تصویر وارد کتاب کودک و نوجوان می‌شود. قرن نوزدهم عصری است که مذهب، رفته‌رفته در کتاب‌های کودک و نوجوان غرب کمرنگ می‌شود و کتاب‌ها به سمت ادبیات پیش می‌روند؛ به این معنی که عناصر زیبایی‌شناسانه را به داستان اضافه می‌کنند و این شروع جدی برای خلق آثار کودک بود. در همان زمان در ایران، کتاب‌های مکتب‌خانه‌ای ما تطور نداشته و با همان سیر گذشته در حال حرکت بود و محتوای هم‌سانی داشت.
جلالی با بیان اینکه از قرن بیستم به بعد تصویر، ادبیات و خلاقیت در کتاب‌های کودک و نوجوان وارد شد، ادامه داد: وقتی خلاقیت وارد کتاب‌های کودک و نوجوان شد، سبک معنا پیدا کرد و شیوه‌های تفاوت نگارش و نگاه برجسته‌تر شد. در ایران ادبیات کودک ما در ابتدا با تأثیرپذیری از ادبیات غرب خود را نشان داد. پیشرفت و تغییر جوامع، محصول خود را به همه جا می‌فرستد و این به معنای تأثیر بد فرهنگی نیست. اگر ما چیزی را دریافت می‌کنیم و بومی‌سازی می‌کنیم، می‌تواند مفید باشد.
استاد دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به جریان ادبیات کودک و نوجوان در ایران در دهه ۶۰ و ورود مسائل ایدئولوژیک به کتاب کودک و نوجوان، به ویژگی‌های ادبیات کودک و نوجوان از دهه ۷۰ به این سو اشاره کرد و گفت: در این زمان ما حرکت به سمت حرفه‌ای شدن در حوزه ادبیات کودک و نوجوان را شاهد هستیم. تنوع ژانر از دیگر نقاط مثبت این دهه است. تا پیش از این زمان، ما در برخی حوزه‌ها مانند ادبیات فانتزی آثار زیادی نداشتیم، اما پس از پایان جنگ تحمیلی و توجه بیشتر به سمت مسائل فرهنگی، این رویه تغییر می‌کند و خلأها پر می‌شود.
این منتقد حوزه ادبیات کودک و نوجوان در ادامه از سال ۸۵ تا سال ۱۴۰۰ را دوره توسعه ادبیات کودک نامید و گفت: ما به شکل حرفه‌ای در صورت و محتوا حرکت کرده‌ایم.
جلالی با اشاره به ویژگی‌های نویسنده حوزه ادبیات کودک و نوجوان افزود: نویسنده این حوزه باید با گوهر ادبیات و ادبیت آشنا باشد. روش‌های مختلفی برای ارتباط مخاطب با کتاب وجود دارد که از این جمله می‌توان به روش تکریم و قداست، تکرار و تلقین، همذات‌پنداری و … اشاره کرد.
این منتقد در ادامه به آثار کلر ژوبرت، از نویسندگان فعال در حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان ایران، اشاره کرد و ادامه داد: خانم ژوبرت زمانی که داستان را می‌نویسد و به آیات قرآنی اشاره می‌کند اما در صفحه‌آرایی این بخش را جدا کرده است تا کودک مخیر باشد که این بخش را بخواند یا نه. هرچند در نهایت کنجکاوی کودک، او را به سمت خواندن این بخش پیش می‌برد. از سوی دیگر، ژوبرت از همذات‌پنداری بسیار استفاده می‌کند؛ به طوری که داستان برای کودک باورپذیر می‌شود. این روش، روشی بسیار حرفه‌ای در حوزه ادبیات دینی است؛ چرا که نوشتن و کار کردن در حوزه ادبیات دینی و اخلاقی بسیار سخت است.
جلالی با بیان اینکه در حال حاضر بحث معنویت‌گرایی در جهان مطرح است، به توجه بر این مسئله در کتاب‌های کودک و نوجوان تأکید و اضافه کرد: با در نظر گرفتن این موضوع، می‌توان گفت آنچه برای کودک ما در کتابمان مفید است، می‌تواند برای کودک دیگری با دین دیگری نیز جالب و مهم باشد. اگر قرار باشد کودکان را در یک فضای انتخابی قرار دهیم، محتوایی که در اختیارشان قرار می‌گیرد، نباید فضای جانبدارانه باشد. بلکه باید به گونه‌ای باشد که کودک با آن همذات‌پنداری کند. در تقویت هوش معنوی کودکان این نکته‌ای است که باید به آن توجه داشت. وقتی با برجسته‌سازی معنویت انسانی جلو می‌رویم، مذهب برای کودک معنادارتر می‌شود و مخاطب متوجه می‌شود که مذهب و دین با معنویت فاصله‌ای ندارد.
وی ادامه داد: یکی از مضامینی که در داستان‌های ژوبرت حضور اساسی دارد، ذکر نعمت‌های خدا است. با این روش، کودک بودن این نعمات را احساس می‌کند. در واقع نویسنده با این روش تلاش می‌کند با نشانه‌ها به سراغ خداشناسی رود.
کلر ژوبرت نیز در ادامه این جلسه با بیان اینکه فارسی زبان مادری من نیست، به سختی‌های کار نوشتن به این زبان اشاره کرد و گفت: به همین دلیل بارها و بارها آثارم را بازنویسی می‌کنم. البته این موضوع در حوزه ادبیات کودک موضوع مهمی است. متأسفانه نویسندگان نوقلمی را می‌بینم که اجازه پخته شدن به کارهایشان نمی‌دهند و پس از یکبار خواندن، فکر می‌کنند که کار نگارششان تمام شده است.
وی در ادامه به ارائه چند توصیه به نویسندگان جوان، با تأکید بر اینکه باید یاد بگیریم که نقدها را بسنجیم و ببینیم که کدامیک سازنده است، افزود: من کارهایم را قبل از چاپ به دست چندین نفر می‌دهم. خیلی وقت‌ها داستانی بازنگری می‌شود، اما شکل کامل خود را پیدا نمی‌کند. توصیه‌ام به دوستان این است که در چنین شرایطی کتاب را چند وقتی کنار بگذارند و بعد از مدتی به نوشتن و ادامه راه بازگردند.
ژوبرت با طرح این پرسش که چرا برای بچه‌های ایران می‌نویسم، یادآور شد: خودم را مدیون مردم ایران می‌دانم. علت اصلی این است که من بچه‌های ایرانی را الآن می‌بینیم و با آنها در ارتباط هستم. در فرانسه نمی‌توانم به خاطر حجابی که دارم، در مدارس حاضر شوم و با کودکان در ارتباط باشم، به همین دلیل ارتباطم با کودکان آنجا برقرار نیست. از سوی دیگر، در ایران می‌توانم از نقد آثارم بهره‌مند شوم؛ به همین دلیل ترجیح می‌دهم که برای کودکان ایرانی بنویسم.
